'Perspectiefwisseling zorgt voor betere beslissing over autonomie'

Zelf regie voeren over je leven is belangrijk voor je gevoel van eigenwaarde. Bij mensen met Korsakov kan autonomie echter lastig zijn omdat de wisbekwaamheid door de ziekte aangedaan is. Als zorgverlener is het moeilijk om de wilsbekwaamheid in te schatten. Tot op heden is autonomie bij mensen met Korsakov nog niet heel uitgebreid onderzocht. Maar het gaat de goede kant op, want er is de laatste jaren steeds meer sprake van kwalitatief onderzoek, zo laat arts in opleiding Vera Wolvekamp in haar scriptie zien.

Vera werkt bij de Meandergroep Zuid Limburg in Kerkrade, waar van oudsher al een grote groep mensen met Korsakov woont. Ze vond het een interessante doelgroep en daarom wilde ze literatuuronderzoek doen over deze groep mensen. 'Ik wilde graag een onderwerp bestuderen dat voor de bewoners zou bijdragen, en waar ik zelf ook de nodige motivatie uit zou halen. Want het kost toch behoorlijk wat tijd. Ik ben toen in contact gekomen met Ineke Gerridzen en zij is mijn eerste begeleider geworden. In overleg met Ineke heb ik gekozen voor autonomie als onderwerp van mijn scriptie.' Autonomie speelt een belangrijke rol in iemands leven, zegt Vera. 'In hoeverre jij autonomie hebt over je leven draagt bij aan je gevoel van eigenwaarde. En dus, als autonomie wordt beperkt, ontneem je iemand deels dat gevoel. Het ingewikkelde voor zorgverleners bij mensen met Korsakov is het bepalen van die autonomiegrens.'

Kennis groeit
Vera zet in haar scriptie de belangrijkste wetenschappelijke literatuur over het onderwerp autonomie bij mensen met Korsakov op een rij en schetst wat er de afgelopen tijd zoal aan onderzoek is gedaan. 'Maar ik had ook nog een andere vraag, namelijk met welke dilemma’s rond autonomie medewerkers in de zorg worden geconfronteerd in hun zorg voor mensen met Korsakov.' De belangrijkste uitkomst die Vera boven water heeft gekregen is dat het onderzoek rond autonomie in een stroomversnelling raakt. 'Aanvankelijk was er met name literatuuronderzoek waarin een opinie van een expert beschreven was, maar we zien dat vooral de afgelopen paar jaar er steeds meer kwalitatief onderzoek in de praktijk plaatsvindt. Kennis en bewijslast nemen toe.'

Perspectiefwisseling
Een andere uitkomst uit Vera’s scriptie betreft de rol van perspectieven in de besluitvorming rond kwesties van autonomie. Het overschrijden van de autonomiegrens heeft grote gevolgen voor de bewoner met Korsakov. Het bepalen van het punt waarop iemand eigen regie heeft, of dat regie overgenomen moet worden, is complex. Wat hierbij helpt is dat zorgverleners zich bewust worden van de complexiteit van deze beslissing en van de verschillende kaders. Je kunt beslissingen rondom autonomie beschouwen vanuit een juridisch, medisch of een ethisch kader. Om recht te doen aan deze invalshoeken, wijzen recente publicaties toenemend naar het belang van reflectie door zorgverleners op beslissingen rondom autonomie. Ook het eigen referentiekader van een zorgverlener is daarbij van belang. Het stimuleren van zorgverleners in het proces van ‘wikken en wegen’ en zoeken naar perspectiefwisselingen lijkt zinvol in de besluitvorming rondom de autonomiegrens. Met uiteindelijk als doel betere zorg voor de bewoner met Korsakov. In welke vorm dat stilstaan bij de verschillende perspectieven moet gebeuren, heeft Vera niet onderzocht. 'Dat zou een logische vraag zijn voor vervolgonderzoek.'